ŽELJEZO
PRIJELAZNI ELEMENT: SKUPINA ŽELJEZA
| Atomski broj: | 26 |
| Skupina: | 8 |
| Perioda: | 4 |
| Elektronska konfiguracija: | [Ar] 3d6 4s2 |
| Oksidacijski broj: | +2 +3 |
| Elektronegativnost: | 1.83 |
| Atomski radijus / pm: | 124.1 |
| Relativna atomska masa: | 55.845(2) |
Željezo je poznato od davnih vremena. Simbol elementa dolazi od latinskog naziva za željezo - ferrum. To je sjajni, srebrni, tvrdi i krti metal. Zajedno s kobaltom i niklom čini trijadu željeza. Izložena površina brzo korodira naročito u vlažnom zraku i pri povišenoj temperaturi. Na površini se stvara crveno-smeđi oksid (hrđa). Otapa se u neoksidirajućim kiselinama. U koncentriranoj sulfatnoj i nitratnoj kiselini željezo se pasivira. Feromagnetično je sve do 768 °C. Željezo je najvažniji metal. Proizvodnja mu je veća nego svih ostalih metala zajedno. Glavne rude željeza su magnetit (Fe3O4), hematit (Fe2O3), limonit (FeOOH) i siderit (FeCO3). Željezo se dobiva redukcijom oksida željeza koksom u visokim pećima. Kao čisti metal se malo upotrebljava već se legira s drugim metalima u razne vrste čelika, koji su osnova moderne civilizacije. Cijena željeza u komadima čistoće 99.97% iznosi 53.00 € za 1000 g.
| Gustoća / g dm-3: | 7874 | (293 K) |
| 7035 | (t.t.) | |
| Molarni volumen / cm3mol-1: | 7.09 | (293 K) |
| 7.94 | (t.t.) | |
| Električna otpornost / µΩcm: | 9.71 | (20 °C) |
| Toplinska vodljivost / W m-1K-1: | 80.2 |
| Temperatura taljenja / °C: | 1538 |
| Temperatura vrenja / °C: | 2861 |
| Toplina taljenja / kJ mol-1: | 14.9 |
| Toplina isparavanja / kJ mol-1: | 340.2 |
| Toplina atomiziranja / kJ mol-1: | 413.96 |
| Prva energija ionizacije / kJ mol-1: | 762.47 |
| Druga energija ionizacije / kJ mol-1: | 1561.90 |
| Treća energija ionizacije / kJ mol-1: | 2957.49 |
| u atmosferi / ppm: | - |
| u Zemljinoj kori / ppm: | 70700 |
| u oceanima / ppm: | 0.01 |
| Kristalna struktura: | prostorno centrirana kubična |
| Dimenzije jedinične ćelije / pm: | a=286.645 |
| Prostorna grupa: | Im3m |
| Izotop | Relativna atomska masa | Maseni udio (%) |
|---|---|---|
| 54Fe | 53.939615(1) | 5.8(1) |
| 56Fe | 55.934942(1) | 91.72(30) |
| 57Fe | 56.935399(1) | 2.1(1) |
| 58Fe | 57.933280(1) | 0.28(1) |
| Uravnotežena polureakcija | Eo / V | |
|---|---|---|
| Fe3+ + 3e- → Fe(s) | - 0.04 | |
| Fe3+ + e- → Fe2+ | +0.771 | |
| Fe3+ + e- → Fe2+ | +0.700 | (1 mol dm-3 HCl) |
| Fe3+ + e- → Fe2+ | +0.732 | (1 mol dm-3 HClO4) |
| Fe3+ + e- → Fe2+ | +0.68 | (1 mol dm-3 H2SO4) |
| Fe2+ + 2e- → Fe(s) | - 0.440 | |
| FeOH2+ + H+ + e- → Fe2+ + H2O | +0.91 | |
| Fe(OH)2+ + 2H+ + e- → Fe2+ + 2H2O | +1.19 | |
| FeO42- + 8H+ + 3e- → Fe3+ + 4H2O | +1.70 | |
| FeO42- + 7H+ + 3e- → FeOH2+ + 3H2O | +1.65 | |
| FeO42- + 6H+ + 3e- → Fe(OH)2+ + 2H2O | +1.56 | |
| FeO42- + 5H+ + 3e- → HFeO2 + 2H2O | +1.00 | |
| HFeO2- + 3H+ + 2e- → Fe(s) + 2H2O | +0.49 | |
| Fe(CN)63- + e- → Fe(CN)64- | +0.36 | |
| Fe(CN)63- + e- → Fe(CN)64- | +0.71 | (1 mol dm-3 HCl) |
| Fe(CN)63- + e- → Fe(CN)64- | +0.72 | (1 mol dm-3 HClO4) |
| Fe(CN)63- + e- → Fe(CN)64- | +0.72 | (1 mol dm-3 H2SO4) |
| Fe(C12H8N2)33+ + e- → Fe(C12H8N2)32+ | +1.06 |
Citiranje ove stranice:
Generalić, Eni. "Željezo." EniG. Periodni sustav elemenata. KTF-Split, 13 Feb. 2025. Web. {Datum pristupa}. <https://www.periodni.com/hr/fe.html>.
