FOSFOR

DUŠIKOVA SKUPINA

Atomski broj:	15
Skupina:	15
Perioda:	3
Elektronska konfiguracija:	[Ne] 3s² 3p³
Oksidacijski broj:	-3 +3 +5
Elektronegativnost:	2.19
Atomski radijus / pm:	110.5
Relativna atomska masa:	30.973 761 998(5)

Fosfor je 1669. godine otkrio Hennig Brandt (DE). Ime mu dolazi od grčke riječi phosphoros što znači donošenje (rađanje) svjetlosti. Fosfor se javlja u tri alotropske modifikacije. Bijeli fosfor je bijela do žuta mekana voštana krutina s nagrizajućim parama koja se ne otapa u vodi ali se otapa u mastima i uljima. Na zraku se sam od sebe zapali. Mekan je a u mraku svjetluca. Crveni fosfor je stabilan i netopljiv u svim otapalima. Crni fosfor je vrlo postojana krutina metalnog sjaja. Crveni fosfor nije otrovan, dok je bijeli vrlo otrovan. Udisanje njegovih para je, i u vrlo malim količinama, smrtonosno. U dodiru s kožom izaziva duboke opekline koje teško zarastaju. U prirodi se najčešće javlja u mineralima fosforitu (Ca3(PO4)2) i apatitu (3Ca3(PO4)2*Ca(ClF)2). Dobiva se iz fosforita prženjem s kvarcnim pijeskom i ugljenom u električnim pećima. Bijeli fosfor se upotrebljava kao otrov za štakore, a crveni u industriji šibica. Cijena fosfora u prahu čistoće 99% iznosi 43.90 € za 500 g.

FIZIKALNA SVOJSTVA
Gustoća / g dm^-3:	1820	(bijeli, 293 K)
	2200	(crveni, 293 K)
	2690	(crni, 293 K)
Molarni volumen / cm³mol^-1:	17.02	(bijeli, 293 K)
	14.08	(crveni, 293 K)
	11.51	(crni, 293 K)
Električna otpornost / µΩcm:	1E+17	(20 °C)

TOPLINSKA SVOJSTVA
Toplinska vodljivost / W m^-1K^-1:	0.235
Temperatura taljenja / °C:	44.15
Temperatura vrenja / °C:	280.5
Toplina taljenja / kJ mol^-1:	2.51
Toplina isparavanja / kJ mol^-1:	51.9
Toplina atomiziranja / kJ mol^-1:	314

ENERGIJA IONIZACIJE
Prva energija ionizacije / kJ mol^-1:	1011.82
Druga energija ionizacije / kJ mol^-1:	1907.47
Treća energija ionizacije / kJ mol^-1:	2914.14

RASPROSTRANJENOST ELEMENTA
u atmosferi / ppm:	-
u Zemljinoj kori / ppm:	1050
u oceanima / ppm:	0.07

KRISTALOGRAFSKI PODACI
Kristalna struktura:	jednostavna kubična
Dimenzije jedinične ćelije / pm:	a=1131
Prostorna grupa:	Pm3m

IZOTOPI
Izotop	Relativna atomska masa	Maseni udio (%)
³¹P	30.9737615(2)	100

STANDARDNI REDUKCIJSKI POTENCIJALI
Uravnotežena polureakcija	E^o / V
PO₄^3- + 3H⁺ + 2e^- → HPO₃^2- + H₂O	+0.121
HPO₄^2- + 2H⁺ + 2e^- → HPO₃^2- + H₂O	- 0.234
H₂PO₄^- + H⁺ + 2e^- → HPO₃^2- + H₂O	- 0.447
H₂PO₄^- + 2H⁺ + 2e^- → H₂PO₃^- + H₂O	- 0.260
H₃PO₄ + H⁺ + 2e^- → H₂PO₃^- + H₂O	- 0.329
H₃PO₄ + 2H⁺ + 2e^- → H₃PO₃ + H₂O	- 0.276
PO₄^3- + 8H⁺ + 5e^- → P (crveni) + 4H₂O	- 0.128
PO₄^3- + 8H⁺ + 5e^- → P (bijeli) + 4H₂O	- 0.156
HPO₄^2- + 7H⁺ + 5e^- → P (crveni) + 4H₂O	- 0.288
HPO₄^2- + 7H⁺ + 5e^- → P (bijeli) + 4H₂O	- 0.316
H₂PO₄^- + 6H⁺ + 5e^- → P (crveni) + 4H₂O	- 0.358
H₂PO₄^- + 6H⁺ + 5e^- → P (bijeli) + 4H₂O	- 0.386
H₃PO₄ + 5H⁺ + 5e^- → P (crveni) + 4H₂O	- 0.383
H₃PO₄ + 5H⁺ + 5e^- → P (bijeli) + 4H₂O	- 0.411
PO₄^3- + 11H⁺ + 8e^- → PH₃(g) + 4H₂O	- 0.123
HPO₄^2- + 10H⁺ + 8e^- → PH₃(g) + 4H₂O	- 0.212
H₂PO₄^- + 9H⁺ + 8e^- → PH₃(g) + 4H₂O	- 0.265
H₃PO₄ + 8H⁺ + 8e^- → PH₃(g) + 4H₂O	- 0.281
H₃PO₃ + 2H⁺ + 2e^- → H₃PO₂ + H₂O	- 0.499
HPO₃^2- + 5H⁺ + 3e^- → P (crveni) + 3H₂O	- 0.298
HPO₃^2- + 5H⁺ + 3e^- → P (bijeli) + 3H₂O	- 0.346
H₂PO₃^- + 4H⁺ + 3e^- → P (crveni) + 3H₂O	- 0.419
H₂PO₃^- + 4H⁺ + 3e^- → P (bijeli) + 3H₂O	- 0.467
H₃PO₃ + 3H⁺ + 3e^- → P (crveni) + 3H₂O	- 0.454
H₃PO₃ + 3H⁺ + 3e^- → P (bijeli) + 3H₂O	- 0.502
H₄P₂O₆ + 2H⁺ + 2e^- → 2H₃PO₃	+0.38
2H₃PO₄ + 2H⁺ + 2e^- → H₄P₂O₆ + 2H₂O	- 0.94
P (crveni) + 3H⁺ + 3e^- → PH₃(g)	- 0.111
P (bijeli) + 3H⁺ + 3e^- → PH₃(g)	- 0.063